Reason Việt Nam

Ích kỷ có xấu như ta thường nghĩ?

Chúng ta không quen nghe rằng những người ích kỷ lại là người đức hạnh. Quả thực, trong văn hóa của chúng ta, tính vị kỷ không gì khác hơn là một phản đề của đạo đức, một phạm trù hoàn toàn đối nghịch. Theo những gì chúng ta đã được nuôi dạy, sự cao thượng đồng nghĩa với lòng vị tha, đức hạnh đồng nghĩa với tự hy sinh. Sự ích kỷ là điều cần phải khắc phục để được khen ngợi về mặt đạo đức, phải vậy không?

Trí thức mới & Triết học

Hiện nay, để chấp nhận hoặc xác định hoặc thậm chí tán thành với một triết lý mới ắt là một quá trình rất dài, đòi hỏi phải tư duy thật cẩn thận, bởi vì một trí thức sẽ không chấp nhận triết học dựa trên đức tin cũng như lời nói tùy tiện.
Nhưng hai điều đầu tiên, mà một người sẽ phải tự xác định trước khi anh ta có thể tiến hành, là mối quan hệ của lý trí với cảm xúc và sự xấu xa của vũ lực có liên quan với con người.

Ích kỷ là một đức hạnh

Nhưng “sự ích kỷ” có nghĩa như là “sự lợi dụng” – ý tưởng rằng đó là “cạnh tranh bằng thủ đoạn”, và đó là điều bà hoàn toàn không chấp nhận. Và tôi nghĩ đây là điều hoàn toàn khác biệt về con người - rằng chúng ta có khả năng đào tạo. Vì vậy, nguyên tắc của bà – bà ấy gọi là nguyên tắc trao đổi - là bạn phải “mang giá trị để đổi lấy giá trị” với những người khác.

Mưu cầu lợi ích cá nhân hay hi sinh vì người khác?

Cuộc sống là giá trị tối thượng,mỗi thực thể người đang sống là giá trị tối thượng của chính bản thân mình, không phải là công cụ cho các mục đích hoặc phúc lợi của người khác ... con người phải sống vì chính mình, không hi sinh bản thân mình cho người khác và cũng không hi sinh người khác vì chính mình.

Tôi có thể tư duy thay bạn không?

Bạn thực sự phải ‘hỏi chính mình’ nếu bạn muốn tự mình suy nghĩ/tư duy và không bị giam cầm trong bất cứ nhóm nào mà bạn tình cờ là thành viên, thấy mình bị cuốn hút vào, hoặc được sinh ra từ trong đó: Bạn đang bảo vệ bản thân hay đi tìm sự thật? Bạn có đang cố bảo vệ lập trường nào đó, bảo vệ lòng tự tôn của mình hiện đang bị nghi ngờ hoặc bị thách thức bởi ai đó nói rằng “Anh là kẻ vô đạo đức nếu anh nghĩ vậy hay nếu làm điều đó” không? Bạn có đang cố bảo vệ bản thân trước sự tấn công nào đó như vậy từ bên ngoài hoặc bảo vệ những tiền đề bạn đã tiếp thu không, hay bạn chỉ đang cố tìm hiểu sự thật của vấn đề? Nếu bạn đang cố tìm hiểu sự thật, nếu bạn quan tâm đến sự thật, bạn phải nhìn nhận rằng “sự hiểu biết/tri thức là [kết quả của] nỗ lực” và “nghĩ cho chính mình là [kết quả của] nỗ lực”.

"Mặc cảm tội lỗi gia đình"

“Cư xử với những người trong gia đình như thế nào là hợp lí?” - phải xét họ như những cá nhân trưởng thành và có trách nhiệm; như người lớn, những cá nhân độc lập. Hãy đánh giá họ như những cá nhân riêng lẻ. Hãy nhận ra rằng hai tiếng “gia đình” khi được viện dẫn ra không trở thành một chiếc vé “thoát trách nhiệm” cho bất kì ai.
Gia đình là hình thức "bộ lạc" đầu tiên và đa số các bậc cha mẹ muốn giữ gia đình mình theo hình thức bộ lạc. Và nếu bạn cố tách mình ra khỏi bộ lạc này, để được là chính mình, riêng mình, thì khó khăn vô cùng. Cần nhiều nỗ lực để thiết lập một mối quan hệ gia đình tốt đẹp. Và cả hai bên đều phải cố gắng.

Ý chí tự do - sự tư duy về mặt trí tuệ

"Tư duy không phải là một chức năng tự động. Trong mỗi giờ và mỗi vấn đề của đời người, con người tự do tư duy hoặc lảng tránh nỗ lực đó. Việc tư duy đòi hỏi một trạng thái ý thức tập trung hoàn toàn. Việc tập trung ý thức của một con người lại là vấn đề thuộc về ý chí”. Đó chính là ý chí tự do.

Hoặc tư duy hoặc không gì cả

Ý chí tự do, quan niệm cơ bản nhất, là bạn có quyền lựa chọn, nghĩa là ở ngã ba đường đời, ban có thể tự lựa chọn con đường bạn sẽ đi tiếp. Kiểu như 'bâng khuâng đứng giữa đôi dòng nước; chọn một dòng hay để nước trôi?'.

Ayn Rand có một góc nhìn hoàn toàn khác biệt về ý chí tự do, rằng “bạn chịu trách nhiệm cho cuộc đời mình theo một ý thức rất cốt yếu”. Bà chỉ ra rằng đó không phải sự lựa chọn về nội dung (như "Chúng ta sẽ gọi món bò hay gà ở nhà hàng?”) mà nó là về việc kiểm soát tâm trí và chức năng của tâm trí mình. Một trong những điều Rand mô tả về ý chí tự do là bạn có sự lựa chọn, là sự lựa chọn rất cơ bản: bạn chọn hoặc tư duy hoặc không tư duy.